O tym, że seniorzy to aktywni uczestnicy życia finansowego, wiedzą nie tylko oni sami, lecz również ich rodziny, banki, reklamodawcy i naciągacze… Warto więc wiedzieć, przez co możemy popaść w długi na emeryturze i jak się przed tym skutecznie obronić.  

Powodów, dla których z wiekiem można popaść w długi, jest wiele, a każdą sytuację w zasadzie należy rozpatrywać indywidualnie. Z reguły bowiem do powstania warunków, w których z długów trudno wyjść, nie doprowadza jeden, lecz nieszczęśliwa kombinacja wskazanych poniżej czynników.

Oszustwo albo wyłudzenie
To poważny problem, ponieważ w samym pierwszym półroczu 2018 roku przestępcom udało się oszukać około 1,7 tysiąca seniorów, którzy stracili niespełna 27 milionów złotych. Poza tym liczba przestępstw popełnianych na osobach powyżej 65 roku życia z roku na rok niepokojąco rośnie, a dzieje się to pomimo licznych akcji informacyjnych oraz spotkań prewencyjnych.

Na policjanta, na funkcjonariusza CBŚ, na wnuczka, na pracownika banku… to tylko kilka przykładowych metod, jakie osoby trzecie mogą stosować, chcąc wyłudzić od nas środki finansowe albo dane osobowe. Oszustwo lub też wyłudzenie danych może niestety szybko pozbawić nas oszczędności życia, a w najgorszym wypadku uczynić dłużnikami zobowiązanymi do spłacenia od kilku do kilkunastu różnych pożyczek, o których istnieniu dowiemy się od komornika.

Warto pamiętać:

• Zgłoś pracownikowi banku albo na policję próbę wyłudzenia pieniędzy
• Chroń dokumenty zawierające imię, nazwisko, adres, numer i seria dowodu, PESEL
• W wypadku utraty dokumentu jak najszybciej zastrzeż go w banku lub BIK

Poważne zmniejszenie dochodów

Zmniejszenie osiąganych dochodów po przejściu na emeryturę (również tę wcześniejszą) to jeden z ważniejszych powodów, dla których jesteśmy skłonni się zadłużać. Fakt ten nie dziwi, jeśli wziąć pod uwagę, że wysokość miesięcznych świadczeń w 2018 roku najczęściej znacznie odbiegała od wysokości emerytury statystycznej (wg informacji ZUS najczęściej wypłacano kwotę 906 zł netto). Poza tym aspektem dochodzi również zwiększone ryzyko utraty jednego ze źródeł dochodów w sytuacji śmierci współmałżonka. Znaczna dysproporcja  pomiędzy długością życia Polaków (średnio 82 lata w przypadku pań i 74 lata w przypadku panów) sprawia, że wzrasta liczba zadłużonych kobiet, którym trudno przystosować się do nowej sytuacji i które samodzielnie odpowiadają za zobowiązania finansowe zaciągnięte w małżeństwie.  

Warto pamiętać:
• Nie przestawaj regulować zaciągniętych zobowiązań finansowych, regularna spłata nawet małych kwot będzie dla ciebie bardziej korzystna
• Nie ignoruj wierzycieli. Pozostawienie problemu z myślą, że jakoś to będzie, nigdy nie jest dobrym rozwiązaniem.
• Stwórz plan spłacania zadłużenia lub zwróć się do banku z prośbą o jego restrukturyzację

Pogarszający się stan zdrowia

Tendencja do pogarszania się stanu zdrowia z wiekiem raczej nikogo nie dziwi. Dość wspomnieć, że w 2015 roku seniorzy po 75. roku życia wydali około 860 milionów złotych tylko na leki refundowane. Według badań PolSenior udostępnianych przez portal medicoversenior 55% starszych Polaków zażywa dziennie co najmniej 5 różnych leków, a aż 10% zażywa 10 lub więcej leków dziennie. Konieczność pokrywania niemałych ich kosztów, jak również kosztów prywatnego leczenia, badań oraz rehabilitacji jest – według uczestników badania ankietowego przeprowadzonego na zlecenie BIG InfoMonitora – najczęściej wskazywanym powodem zaciągania długów przez osoby starsze. Zmiany takiego stanu rzeczy zależą w dużej mierze od skuteczności programów typu 75+ (które od 1 września  2016 mają gwarantować seniorom, którzy ukończyli 75 r.ż. dostęp do bezpłatnych leków).

Warto pamiętać:
• Zanim weźmiesz kredyt na leczenie lub rehabilitację, upewnij się, że nie istnieją darmowe programy finansowane ze środków NFZ
• Zanim weźmiesz kredyt na leczenie lub rehabilitację, rozważ, czy twoje potrzeby nie mogą zostać zrealizowane z oszczędności albo bieżącego budżetu
• Porównaj oferty banków na podstawie RRSO (rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania)

Podatność na prośby bliskich
Wielu seniorów deklaruje zaciąganie kredytów i pożyczek po to, by wesprzeć członków rodziny. Prezenty dla wnuków… abonament na telefon… telewizor na raty… Możliwości zaciągania zobowiązań jest tu całe mnóstwo, a ci dla których lub w imieniu których je przyjęliśmy, niejednokrotnie szybko rezygnują z ich spłacania. Należy przy tym pamiętać, że  osoby posiadające stały dochód w postaci emerytury lub renty mają niejednokrotnie wysoką zdolność kredytową, a bank, sklep lub operator nie może odmówić wzięcia kredytu seniorowi, nawet jeśli pobiera go on w czyimś imieniu. To właśnie od seniora – a nie kogo innego – będzie też w przyszłości zwrotu zaciągniętej pożyczki oczekiwał. Zgodnie z prawem bowiem zarówno 65-latek jak i 90-latek mają pełną zdolność do czynności prawnych i muszą ponosić konsekwencje swoich decyzji.

Warto pamiętać:
• Asertywność pomaga nie wpaść w długi. Nie zgadzaj się na wzięcie kredytu dla kogoś
• Nie namawiaj innych, by wzięli kredyt, który ureguluje twoje zobowiązania
• Niezależnie od wieku, za niespłacanie zobowiązań grozić ci może upomnienie, działania windykacyjne, wpisanie na czarną listę dłużników, postępowanie sądowe i komornicze, zajęcie emerytury lub całego majątku

Zalew kuszących ofert
Ostatnią, wymienianą nierzadko przez osoby starsze, przyczyną zaciągania dodatkowych zobowiązań jest na koniec ułatwiony dostęp do produktów sprzedawanych na raty oraz usług bankowych. Skierowane do seniorów zaproszenia na pokazy i prezentacje, którym towarzyszy sprzedaż zestawów garnków lub pościeli w systemie ratalnym, a także chętnie oferowane przez banki oraz parabanki kredyty konsumenckie czy karty kredytowe – to wszystko jest oczywiście dla ludzi. Niemniej jednak warto zawczasu upewnić się, że zaciągając tego rodzaju zobowiązanie, będziemy w stanie się z niego wywiązać. Należy przy tym pamiętać, że niefrasobliwość w kwestii finansowej może nas słono kosztować, choćby dlatego, że koszt używania karty w wypadku niespłacania zadłużenia w terminie może wynosić nawet kilkaset złotych rocznie.

Warto pamiętać:
• Zanim się podpiszesz i odbierzesz gotówkę, sprawdź warunki umowy
• Upewnij się, że w 100% rozumiesz warunki umowy zakupu, którą podpisujesz
• Nie działaj pod presją ze strony sprzedającego

A co, jeśli mimo wszystko nie uda ci się uniknąć zadłużenia? Przede wszystkim nie spłacaj pożyczek innymi pożyczkami! O tym, czym różnią się pożyczki bankowe od parabankowych dowiesz się w kolejnych naszych artykułach. 

Źródła informacji:
• http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:iutCIXbcHjMJ:www.lubuska.policja.gov.pl/go/serwis-informacyjny/aktualnosci/28157,Policjanci-spotkali-sie-z-seniorami-z-okazji-Dnia-Babci-i-Dziadka.pdf+&cd=9&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d
• http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/trwanie-zycia-w-2017-r-,2,12.html
• http://75plus.mz.gov.pl/
• https://medicoversenior.pl/leki-dla-seniorow#konsumenci